маргаан гараа ч үү үгүй ч үү

Оллоо сайтад Таван толгойн гэрээний төслийг нийтэлж. Их айхтар том гэрээ юм аа. Зүйл заалт бүрийг нь нэгд нэгэнгүй уншихад цаг гарахым байна. Нээлттэй форум уг гэрээний шударга эсэхэд дүгнэлт гаргачихсан ч юм байна. Надад бол ойлгоход хамгийн амарханаар нь Маргаан шийдвэрлэх заалт л нүдэнд тусахым даа.

Тэр заалт нь:

Арван гурав. Маргаан шийдвэрлэх

13.1.Энэхvv Гэрээтэй холбогдон vvссэн аливаа маргааныг дор дурьдсанаар шийдвэрлэнэ: 13.1.1.Аливаа маргааныг Талууд аль болох харилцан тохиролцож талуудад ашигтай байхаар шийдвэрлэнэ. Хэрэв маргаан гарсан тухай мэдэгдэл явуулснаас хойш жар (60) хоногийн дотор Талууд нэгдсэн шийдвэрт хvрч зєвшилцєхгvй бол уг маргааныг 13.2-т заасны дагуу шийдвэрлэнэ. 13.1.2. Гэрээний 13.1-р заалтын хvрээнд, энэхvv гэрээ хvчин тєгєлдєр болсон єдєр хvчинтэй байх Нэгдсэн Vндэстний Байгууллагын Олон Улсын Худалдааны Хуулийн Комиссийн Арбитрын Дvрэм (НVБОУХХК Дvрэм)-ээр тодорхойлсон журмын дагуу арбитрын шvvхээр эцэслэн шийдвэрлvvлнэ. Шvvхийн vйл ажиллагаа дараахь нєхцлийн дагуу явагдана:

13.2.1. Арбитрын шvvх гурван (3) шvvгчээс бvрдэнэ.

13.2.2. Арбитрын шvvхийн гурван (3) шvvгчийг НVБОУХХК-ийн Дvрмийн 7 болон 8 дугаар зvйлд зааасны дагуу сонгоно.

13.2.3. Шvvх хурал Англи хэл дээр явагдана;

13.2.4 Маргааныг Монгол Улсын хууль тогтоомжийн дагуу зохицуулж, тайлбарлана. 13.2.5. Арбитрын vйл ажиллагааг Их Британийн Лондон хотод явуулна;

13.2.6. Арбитрын шvvхийн vйл ажиллагааг Лондонгийн Олон улсын арбитрын шvvхийн журмын дагуу явуулна. гэжээ.

Энэ заалтыг харж байхад байнгын болон түр арбитрыг хооронд нь холиод бас ЮНСИТРАЛ-ын Арбитрын дүрэм, Лондонгийн Олон улсын арбитрын шүүхийн журмыг дунд нь мөргөлдүүлээд болж л байгаам байх даа. "Бөөстэй" заалт болчихсон юм шиг.
Гэрээнд заасан ЮНСИТРАЛ-ын Арбитрын дүрмийн дагуу арбитрчаа сонгох гэсэн нь илүү л юм байна. Тэртээ тэргүй Лондонгийн Олон улсын арбитрын шүүхийн дүрмийг хэрэглэхээс цааш. Харин бусад асуудлуудад энэ хоёр дүрмийн алийг нь гол болгож баримтлах нь тодорхойгүй. ЮНСИТРАЛ-ын арбитрын дүрмийг ихэнхдээ түр арбитрын үед хэрэглэхээр тохиролцдог. Хэрэв нэгэнт Лондонгийн Олон улсын арбитрын шүүхийн журмыг хэрэглэхээр болж байгаа бол ЮНСИТРАЛ-ын арбитрын дүрмийг хэрэглэх нь цаг, зардлыг ихэсгэх л байх.
Ер нь яагаад заавал Лондонгийн олон улсын арбитрын шүүхийг сонгосон юм бол? Лондонд арбитрын ажиллагаа явуулна гэдэг нь Английн арбитрын хуулийг хэрэглэнэ гэсэн үг. Олон улсын арбитрын хүрээнд Англи ерөнхийдөө нийтлэг эрх зүйн нөлөөн дор олон улсын орчин үеийн эрх зүйн зарчмаас зарим тал дээр хол хөндий, уян хатан биш байдаг.
Уул уурхан салбар дахь дийлэнх компаниуд маргаанаа гадаадын арбитраар шийдвэрлэхээр гэрээндээ заадаг. Хуучин бол Стокгольмын арбитр гэж их оруулдаг байсан бол одоо Олон улсын худалдааны танхим, Лондонгийн арбитр гээд сонголт хийх боломж их болж. Хөрөнгө оруулалтын маргаан шийдвэрлэх олон улсын төв дээр манай улс хариуцагчаар татагдаад давхиж явснаа ашгүй эвлэрлээр асуудлаа шийдвэрлэсэн байсан. Монголын арбитрыг сонгоно гэхээр ихэнх нь итгэдэггүй гэсэн хариулт өгч байсан. Гол нь өнөөх авилгал, түүний дараа мэргэшлийн дутмаг байдал...
Маргаан гарлаа гэхэд хаана шийдвэрлэх нь чухал ч түүнээс илүү анхаарах ёстой нь хэн шийдэх вэ гэдэг асуудал. Гурван арбитрч нь бүгд гадаадынх байх тохиолдолд Монголын хуулийг хэрэглэнэ гэдэг хэцүү л даалгавар болно. Стокгольм, Лондонгийн арбитрт манайтай холбоотой ганц хоёр хэрэг орж байхад Орос, Польш зэрэг орноос Монголын хуулийн талаар тайлбар бичүүлж авч байсан байгаан. Миний мэдэхээр олон улсын конвенцийн талаарх Монголын байр суурийг бараг л илэрхийлсэн тайлбар хүртэл гаргасан байсан. Ингэхдээ маш хуучинсаг өнцгөөс тайлбар гаргасан байсанд сэтгэл гонсгор байв. Яагаад Монголын талаас тайлбарыг нь авч болдоггүй юм бэ, яагаад Монгол арбитрч байж болдоггүй юм бэ гэхээр нөгөө л нэг хэлний бэрхшээл, мэдээллийн хомс байдал, мэргэшсэн хүн байхгүй гээл асуудал их байхым.
За, Оюу толгойн гэрээ хэзээ ч батлагдлаа, батлагдлаа гээд маргаан гараа ч уу үгүй ч үү, маргаан гарлаа гээд эвлэрээ ч үү үгүй ч үү, эвлэрээгүй байлаа гээд манай засгийн газар нэхэмжлэгч нь ч байхым уу, хариуцагч нь ч байхым уу хэн мэдлээ дээ.