just words

АНУ-ын ерөнхийлөгчөөр сонгогдчих магадлал өндөртэй хоёр нөхрийн мэтгэлцээн, маргаан сонирхолтой өрнөж байнаа. МакКэйнийг оруулбал гурав гэж болох юм. Гэхдээ МакКэйнд тийм ч их найдахгүй л байна. Клинтон, Обама хоёрын аль нэг нь гарлаа гэхэд нэг бол анхны эмэгтэй эсвэл анхны өнгөт арьстай ерөнхийлөгч болох. Ер нь тэгээд угсаа гарал, арьс өнгөний үзэл, жендерийн асуудал, эмэгтэйчүүд эмэгтэй хүнээ сонгох эсэх, залуу хүнд улс хариуцуулах итгэл гэх мэт олон зүйлийг шалгаж байгаа нэг шалгуур гэж ойлгож болох.
Миний сонирхолыг залуу, эрч хүчтэй Обамагийн эсрэг авч байгаа Хилари Клинтоны тактик илүү татаад байна. Наад зах нь Клинтоны хувцаслалт, биеийн хөдөлгөөн, олонтой харьцах харилцаа зэргээс авахуулаад. Анзаарвал Клинтон хатагтай Обамагаас дутахгүй цовоо харагдахаар тод шар, улаан, хөх, хүрэн гэх мэт өнгийн хувцаслалт, залуу үсний засалт гэх мэт, Обамад харин туршлагатай, итгэл даахаар харагдахаар сонгож өмсгөсөн /ард ажилладаг имижмэйкерүүд л шийддэг байлгүй дээ/ өмсгөл сэлтийг ажихаас авахуулаад гар биеийн хөдөлгөөнийг хэрхэн удирдаж зохицуулж байгаа нь сонин. Хүнд гадаад төрх, биеийн хөдөлгөөн, илтгэл тавьж буй ур чадвар, мэтгэлцэх авъяас энэ тэр нь бусдын сэтгэл зүйд хэрхэн нөлөөлдгийг судалж мэдэж байгаад хөрш айлынхаа хүмүүсийн хайрыг татах ажиллагаа явуулах гэж байгаа юм.

За тэгээд сүүлийн үеийн маргаан болох Обамагийн илтгэлдээ бусдын хэлсэн өгүүлбэрийг өөрийн юм шиг хэлсэн явдал байна. Хэн нэгний санаа, бүтээлийг өөрийн юм шиг болгож хэрэглэх асуудлыг эргэн харах шаардлагатайг харуулж байх шиг.
2007 оны Обама ийм үг хэлж: “I’m not just asking you to take a chance on ME. I’m also asking you to take a chance on your OWN aspirations.”
Яг энэ үгийг нь 2006 онд by Массачусетсийн захирагч Деваль Патрик “I am not asking anybody to take a chance on ME. I’m asking you to take a chance on your OWN aspirations.” гээд хэлчихэж.
Саяханы асуудал нь Wisconsin-д хэлсэн үг: "Don't tell me words don't matter. "I have a dream." Just words? "We hold these truths to be self-evident, that all men are created equal." Just words? "We have nothing to fear but fear itself"—just words? Just speeches?"
Энэ үгийг нь Патрик 2006 онд хэлсэн байж ""We hold these truths to be self-evident, that all men are created equal." Just words—just words! "We have nothing to fear but fear itself." Just words! "Ask not what your country can do for you, ask what you can do for your country." Just words! "I have a dream." Just words!"

Ингээд Обама plagiarism хийчихэв үү? Ер нь бол хийчихсэн л байна. Патрик харин Обамаг өмөөрч "ямар хуулийн нийтлэл, ном биччихсэн биш" гэж хамгаалж. Обамагийн найз Патрик факт болоод өнгөрсний дараа хэчнээн өмгөөлж хамгааллаа гээд plagiarism -ыг plagiarism биш болгож болох уу? Рlagiarism-ыг хэлсэн үгэнд ашиглахад ондоо, хэрэв ном, нийтлэлдээ хэрэглэвэл өөр үр дагавар хүлээж байх уу? Хэн нэгэн хүний урьд нь хэлсэн үгийг би тэхээр өөрийн үг шиг хэрэглэчихээд өнөөх хүн нь намайг өмгөөлчихвөл миний нэр цэвэршчих үү? гэх мэт асуудал гарна л даа.

Нөгөө талаас хүн болгоны мэдэх эсвэл бурхан болсон хүний үгийг өөрийн юм шиг буюу нэр дурдалгүй хэлвэл plagiarism болох уу? Сүхбаатар жанжны алдарт үгийг хэлвэл plagiarism болох нь юу л бол. Тэртээ тэргүй нийтэд танил болсон үгийг хэлэхэд Сүх жанжны үгээс иш татлаа л гэж шууд ойлгож болох. Харин хэн ч юм гадаадын алдарт улс төрчийн үгийг Монгол хэл рүү орчуулаад хэлчихвэл тэр хүр хүмүүс мэдэхгүй болохоор plagiarism болох гэмтэй. Үүнтэй адил оюутнуудад даалгавар болгож орос, англи ном тарааж өгөөд орчуулуулаад эмхтгэж өөрийн нэрээ тавьж хэвлэх, бусдын дуу, ая, шүлэг, клип гэх мэтийг өөрийн бүтээл болгон таввж алдар хүнд олж авах нь явуургүй л дээ. Бурхангүй газар бумба галзуурна гэдэг шиг. Бурхан нь мэдэгдэхээр бумба будаа болмоор.

Обамагийн хувьд эргээд Хилари Клинтоны plagiarism-ыг ухаж төнхөж эхэлж байна. Гээндээ ч бий гоондоо ч бий гэж...

Утас хангинав.

- Байна уу?
- Байна аа. /паг/
- Аанннн.....
- Энэ дугаарыг ээжээс чинь авсан юм
- Юууууу? /???????ээж?????? тэнгэрт хальсан эжийгээс минь үү?????/
- Ээж чинь туслалцаа хэрэгтэй бол хэлээрэй гээд энэ дугаарыг өгсөн юм.
- Та андуураад байгаа байх аа даа....
-Андуураагүй ээ.
- Үгүй ээ, уучлаарай....
- Чи хаана байна?
- Би дэлгүүрт байна.
- Хаанахын?
- Токиогийн.
- Аан. Нагояагаас хол уу?
- Хол оо.
- За тэгвэл яахав.
Дийд дийд....

Монголд: Утас дуугарав.

- Байна уу?
- Хэн бэ?
- Та хэнтэй ярих гэсэн юм бэ?
- Чи хэн бэ?
- Та хэн рүү залгасан юм бэ?
- Энэ 99-бла-бла мөн үү?
- Биш ээ.
- Тэгээд ямар дугаар вэ?
- 99-блэ-блэ байна.

Дийд-дийд....

Гэрийн утас чарлав.

- Байна уу?
- Факсаа дарчих.
- Факс байхгүй.
- Байхгүй ээ.... Ямар сонин юм бэ? Факс ерөөсөө байхгүй юм уу?
- Харин тэхххх, байхгүй.... Гэрийн утас л даа.. Та дугаар андуурсан бололтой.
- Чи Д биш юм үү?
- Биш.
- Тэгээд гэрийн утас гэдгээ түрүүний хэлэхэд яадгийн. Хамаг цаг үрээд....Тас....

Ажлын утас...
1,
- Хүү-Хаа газар байна.
- Юу гэнээ?
- Хаа газар байна аа.
- Юу гэнээ? Зүгээр л нэрээ хэлээч. Чи хэн юм бэ?

2,
- Хүү-Хаа байна.
- Танайхаас ирүүлсэн хурлын зарыг авсан. Манайх оролцоно оо.
- Аан за. Та хаанаас ярьж байгаа юм бэ? Яг ямар хурлын талаар та хандаж байгаа юм бол?
- Хаашаа хэн рүү юу явуулснаа мэддэггүй юм уу????? /тас загнав/

Япон...
/Би интернэтийн гэрээгээ цуцлав. /

- /Япон:/ Do you need us to send you the contract cancellation form?
- I am sorry... I have already made cancellation of the contract. So, I don't understand why do I need it.
- Do you need us to send you the contract cancellation form?
- I don't understand what is the contract cancellation form? Do I have to send it back to you?
- Do you need us to send you the contract cancellation form?
- Do you mean a notice of contract cancellation?
- Do you need us to send you the contract cancellation form?
- Well, if it is necessary to complete the procedure, please send me.
- Do you need us to send you the contract cancellation form?
- OK...then... please send me.
- Do you need us to send you the contract cancellation form?
- YES! YES! YES!
- Thank you very much.

Гадаад иргэдийн бүртгэлийн газарт...

Найз олон удаагийн орох гарах визээ хүлээгээд, дэргэд нь би дэмий чалчсан шиг сууж байлаа. Гадаадын иргэдийн бүртгэлийн газарт хар, шар, бор, саарал, хүрэн, холимог гэх мэт төрөл бүрийн арьстай түмэн хүнийг харж, олон сайхан мэдэхгүй хэл нэгэн зэрэг сонсож болно. Бид хоёр хэн л тоож чагнаад ойлгов л гэж гэсэн шиг эх хэлээрээ чалчигнаж өгч байтал Солонгос бололтой охин, хүү хоёр урдуур гүйлдэж, хөөцөлдөн тоглож эхлэв. Гүйлдэж байснаа миний "гоо үзэсгэлэн"-д нүдээ булаалгав уу, гэрэл цохив уу, хүү нь миний зүг баясгалантайгаар харж, намайг өөдөөс нь инээтэл, гялс харцаа бууруулснаа, нүдний булангаар ширтсэн хэвээр мушийн, нөгөө охиндоо очин үл мэдэгдэх харь хэлээр нэг юм хэлж байв. Охин, хүү хоёр гартаа хуйлсан цаас барин, пин пин гэж дуугарч урд хойгуур гүйн, тэгэх болгондоо намайг харан харан баясан баясан инээж байв.
Найздаа гайхуулмаар санагдаад хэллээ: "Харав уу, энэ хоёр намайг хараад салахаа байлаа. Хүүхэд, нохой хоёр сайн хүнийг андахгүй гэж... Хаа яваа газарт хүүхдүүд намайг харахаараа инээд алдаад, таг ширтээд тоглож наадах гээд эхэлдгийм ш дээ... Ямар ч ааштай хүүхэд байсан намайг харахаар л зөөлрөөд ирдэг юм... Аргагүй сайн энергитэй, сайхан сэтгэлтэйг маань мэдээд байдаг юм шиг..."
Найз ч юу дутах вэ гээд л "Чухам аа чухам... Чи бид хоёр адилхан юм байна... Намайг бас тэгээд байдаг юм..." Ингээд л найз бид хоёр хүүхдүүд бидэнд хэчнээн хайртай дуртай, өөрсдийнхөө үнэхээр сайн хүмүүс болохыг мэдэрч, олон янзын тохиолдлыг өрсөн өрсөн ам булаалдан чалчигнаж эхлэв. Түүнийг нь батлах гэсэн мэт өнөө хүү, охин хоёр нэг хэсэг л бид хоёрыг жаргалтайгаар харан урдуур гүйлдэв.

Хүү охин хоёр... Хүү охинд Солонгос хэлээр хэлж байна : "Энэ зэвүүн муухай харь гаригийн маасайсан царайтай малигар эмэгтэй, дэргэдэх гонжгор этгээд эрэгтэй хоёр дэлхийг сөнөөхөөр ирсэн байна. Хоёулаа энэ хоёрыг лазерын буугаараа буудаж эх дэлхийгээ аврая. Чи эмэгтэйг нь би эрэгтэйг нь...Гэхдээ хоёулаа мэдэгдэж болохгүй...Инээж байгаад сэмхэн сэмхэн буудахгүй бол энэ хоёр ээж аавыг бариад авчихаж магад...". Охин: "Өөдөөс нь инээхээр эргүүлж инээгээд байна...Мангар юмнууд..."

- Үсээ тайруулбал1900 иэн, тайруулаад сэнсдүүлбэл 2900 иэн, тайруулаад угаалгаад сэнсдүүлбэл 3500 иэн.
- Зүгээр тайруулбал яах уу?
- Тэгвэл тайраа л болоо. Үсний "үртсүүд"ээ өөрөө цэвэрлэнэ.
- Ерөөсөө цэвэрлэхгүй гэсэн үг үү?
- Тэгэлгүй яахав. Та өөрөө цэвэрлэнэ. Тэр буланд... /тэр булан нь хэрэг хийсэн нөхрийг олны өмнө жигшээх зорилгоор гаргаж зогсоодог баймаар интерьер дизайнтай/

Ай хөөрхий ингээ л намайг дээрэлхээд байгаам даа. 1000 иэн хэмнээд тэрүүгээр Тооёотогийн сүүлийн үеийн загварын машин авч, Сонигийн компъютер цохиж, хариултанд нь ганц сайхан гоймон идэх гэсэн хүсэл талаар өнгөрч байгаам. Хамгийн хямдхан үсчин "1900 иэн" гэхээр нь яваад оосон нь ийм. Арай л өөрөө талыг нь тайрвал 1000 иэн болоод хямдарчих нь уу гэсэн болсонгүй. Хүнээр бол хөнгөхөөн тоглоод байгаа байхгүй юу. "Манай дэлгүүр хямдрал зарлалаа. Огцом хямдраад бараа таваар 100 иэн боллоо" гэсэн зараар уулгамчлаад очвол даавуун, час улаан өнгөтэй "эмээ" дотуур богино өмд л ганцхан 100 иэн болж, бусад барааны үнэ 5-10 иэнээр л хямдарсан байх жишээтэй. Ийм л тохуутай байна ш дээ.

Арзайсан хэдэн хялгасаасаа авахуулж толгойгоо хөнгөлж, шампунаа хэмнэж, өглөө босоход үзлийн царайнаасаа үргэж орилохгүйн тулд, бас дээр нь өнөөдөр үсээ хяргуулбал эд хөрөнгө мал арвижна гэх мэт олон учир нигуурын үндсэнд үсчний эрэлд гарсан нь энэ. Өчигдөр ганц бие найзуудаас зарим нь үс ноосноосоо салсан сурагтай. Сайн нөхөртэй учирах ч гэнэ үү, уулзах ч гэнэ үү тун чиг сайн өдөр байсан гэнэ. Төвөг төвөг, өчигдөр үсээ засуулчихсан бол сайн хүнтэй уулзаад учраад тэр хүнээ гомдоож тарчлаагаад үйлдсэн муу муухай дээрээ нэмээд дийлдэшгүй нүгэл болчоод, тамын туйлын ёроол руу сүнгэчихнэ. Би ч там руу явна байх л даа, гэхдээ явлаа гэхэд өөрийнхөө мазохист зан авирт тохирсон газар очиж буумаар байгаа юм. Яахав би, угийн шуналын тулам болохоор мөнгө төгрөг өөрөө нэмэгдээд, түрийвч дураараа түнтийгээд, банкны дансан дахь тооны орон тоймшгүй болох тийм л өдрийг сонгож албаар үсчин явдаг эрхэм зуршилтай л даа. Эзэн хичээвэл заяа хичээнэ гэдэг биз дээ. Хичээгээд л байна. Заяа мэдэж байгаа байх аа эзнийхээ хэр их уйгагүй зүтгэж итгэж хичээж байгааг.
Одоо манай лам нар хумс авахад сайн муу өдөр, хөмсөг зулгаахад өлзийтэй нүгэлтэй өдөр, чихний хулхиа цэвэрлэхэд болох болохгүй өдөр гээд апдэйт хиймээр юм. Болж өгвөл олон олон баяжих өдөртэй баймаар байх юм. Шилжилтийн нас дуусах эмзэг үед юунд ч билээ уурлаж бухимдаад ерөөсөө үхье гэж бодоод "үхэх өдөр" гэсэн хамгийн аймаар гарагт очоод үсээ засуулсан...яасан....ээж сүм очоод бөөн ном уншуулснаас болсон уу, эсвэл би амь нас батжих өдөр үсээ дахиад засуулснаас болсон уу одоо болтол амьд сэгсийгээд л байж байна. Үгүй яахав, дал ная гарчаад нөгөө ертөнц рүү явахын өмнө тэр өдөр дэмий л үсээ засуулж гэж харамсчих вий л гэж бодох юм. За нэг ийм дүүрсэн засаршгүй мухар сүсэгтэн болой. Баахан үхэх сэхэх юм биччихлээ. Муу хүн талийхгүй ээ. Тамд нь баттай унагахын тулд олон муу зүйл хийлгэж удаан наслуулж байгаам ш дээ.

Үсээ засуулсан чинь бөндгөр маань хөнгөрөөд сайхан болов. Бас ч үгүй, биеийн жин 200 граммаар буурав. Тэгээд л том ажил амжуулсан хүн чинь эд хөрөнгөө арвижахыг хүлээн олон юм бодож эрэгцүүлж толгойгоо сэжин суулаа. Монголд очихоор ажилгүйчүүдийн эгнээнд конничивадах дүр зураг бууж байгаа болохоор Чингис онгоцны буудалд буунгуутаа Шуурхай зар, Түмний зар, Олны зар, Олон зар, Онцгой зар гэм мэт сонин авч ажлын зар хайх зэрэг том том төлөвлөгөөтэй.

Хичээл дуусаж, нутаг буцах бэлтгэлдээ орон, нүүдэл суудлаас өөр онц чухал ажил үгүй, гэдсээ илсэн, толгойгоо маажсан завтай нөхөр өдрийг нэтэд өнгөрүүлж байх шив.

Энэ еврэйчүүд үү...Онцгой чадвартай улсууд юм аа.

1928 оны 9 сард буюу Австрид фашизм газар авч эхлэх үед аавтайгаа хамт хийсэн уулын аялалын үеэр аав нь золгүйгээр өөд болж, улмаар аав нь хэрхэн амиа алдсан нөхцөл байдал тодрхой тогтоогдоогүй ч эцгийгээ хороосон хэрэгт сэжигтнээр татагдан арван жилийн ял авсан Philippe Halsman хэмээх еврэй нөхрийн шүүх ажиллагааны талаар харуулсан Жамп/ Үсрэлт гэдэг дүрст ший үзэв. Шүүх эмнэлэгт анх удаа цусны бүлэг тогтоох аргыг хэрэглэсэн, анти-еврэй хөдөлгөөний үед еврей хүнийг өмгөөлсөн, аан тийм бас садар самууныг сурталчилаагүй гэх мэтийн учир шалтгаанаар үзүүштэй кино.

Өмгөөлөгчийн ур чадварыг сониучирхан болж өгвөл сурчих мэдчих санаатай байсан чинь хадуураад Philippe Halsman-ы уран бүтээл рүү халиад явчихлаа.

Эйнштэйн, Томас Манн нарын дэмжлэгтэйгээр Philippe Halsman өршөөгдөн 1931 онд Австри улсад хэзээ ч эргэж ирэхгүй нөхцөлтэйгээр орхин одож зам мөрөө хөөсөөр аугаа гэрэл зурагчин болж гэхчилэн амьдралын түүхийг нь надаас биш Википедиагаас олоод уншчих биз ээ.

Сальвадор Дали, Эйнштэйн /одоо ч энэ хүний нэр юм юманд л сөхөөстэй, дурдаастай, Эйнштэйнгүй л бол утга учиргүй болчих гээд байх болж/, Пикассо, Альфред Хичкок, Уинстон Черчиль, Кеннеди гэх мэт олон алдартануудын зургыг гайхамшигтай авч түүхэнд үлдээсэн шүтмээр зурагчин юм.

Гэрэл зургын ертөнцөд үсрэлт гэсэн пилосооп гаргаж олон сайхан алдартай нэртэй хүмүүсийг үсэргэж харайлгаж хөөргөж дэвхцүүлжээ.

"Хүн үсрэх үедээ хамаг анхаарлаа үсрэхдээ голлон төвлөрүүлдэг болохоор баг нь тайлагдаж жинхэнэ доторх хүн нь гарч ирдэг"

Philippe Halsman

Үсрэлт гэснээс би ч удахгүй өөрийнхөө үсрэлтийг хийх гээд уул хадны ирмэг дээр Титаник зогсолттой, харц гэж алсыг ширтсэн, ухаалаг дөлгөөн, дуу хоолой гүн, намуухан, арван минут тутамд Сэтгэгч / The Thinker уран баримал лугаа адил болж, бодолд дарагдана. Эх орон минь ээ, тосоод аваарай, зөөлөн газардуулаарай.