Үнээ хүүхэн үлгэр

Японы хүүхдийн зохиол, богино өгүүллэгийн мастер Огава Мимэй зохиолчийн "Үнээ хүүхэн" үлгэр.

---
Эрт урьд цагт нэгэн тосгонд бие өндөр эмэгтэй амьдран суудаг байв. Нэлээн өндөр учраас хүзүүгээ гэлжийлгэж алхдаг байв. Тэр эмэгтэй чих дүлий нэгэн аж. Сэтгэл уяхан зөөлхөн тэрбээр өөрийн ганц хүүгээ энхрийлж эрхлүүлдэг байв. Бүсгүй үргэлж хар кимоно өмсдөг байлаа. Хүүтэйгээ хоёулахнаа амьдарна. Нас жаахан хүүгээ хөтлөн гудамжаар алхаж явахыг нь тосгоны хүмүүс олонтаа харж байжээ. Сэтгэл зөөлөн, том биетэй болохоор хэн нэгэн нь “үнээ хүүхэн” гэж хоч өгсөн байв.

Эмэгтэйг гудамжаар явахад нь тосгоны хүүхдүүд “үнээ хүүхэн” явж байна гэж ховор зүйл харсан мэт бие биедээ хэлж, эмэгтэйн араас нь дагаж элдэв зүйлээр хэлж байсан ч хөөрхий эмэгтэй чих дүлий тул чимээгүй, доош харсан чигээр хөлөө чирэн гэлдэрнэ.

Үнээ хүүхэн хүүхдээ эрхлүүлэх нь бусдаас арай өөр байв. Өөрөө чих дүлий, дээр нь эцэггүй тул хүмүүс хүүхдийг нь шоглох вий гэж санаа зовнихын зэрэгцээ өөрөөс нь өөр хэн ч хүүхдийг нь өсгөхгүй гэдгийг мэдэж байгаа болохоор хүүхдээ өрөвдөн, ихэд хайрлаж энхрийлж байдаг байв. Хүү ч ээждээ хайртай байв. Ээж нь хаана л явна хүү дагаад явна.

Үнээ хүүхэн бие томтой, бусдаас илүү чадал тэнхээтэй, сэтгэл зүрх зөөлөнтэй тул хүмүүс эмэгтэйгээр хүч чадал шаардсан ажил хийлгэхээр гуйж ирдэг байв. Түлээний мод үүрэх, чулуу зөөх, ачаа тээш буулгах ачих гэхчилэн хүнд хүчир ажил хийлгүүлж байлаа. Үнээ хүүхэн ч ажил голохгүй хийнэ. Ийнхүү ажил хийж олсон мөнгөөр хүүтэйгээ өл залгуулж байв. Том биетэй, хүчтэй ч гэлээ эмэгтэй нэг өдөр өвджээ. Өвчин гэдэг хэлж биш хийсэж ирдэг билээ. Үнээ хүүхний өвчин хүнд байсан учир ажил хийж чадахгүй байлаа.

Хорвоог орхих өдөр ирэх нь гэж үнээ хүүхэн бодов. Хэрэв би үхчихвэл хүүхдийг минь хэн өсгөх билээ гэж санаа зовнив. Ингэж бодох бүрд үхье ч гэж болохгүй санагдана. Энэ бие үхлээ ч сүнс ч болтугай болоод хүүхдээ харж хамгаалах юм сан гэж залбирч байв. Эмэгтэйн том зөөлөн харцтай нүднээс нулимс том томоор урсана. Үнээ хүүхэн хувь тавилангаа өөрчилж чадсангүй ээ. Хүнд өвчин байсан учраас хүүхэн удалгүй нас баржээ.

Тосгоны хүмүүс үнээ хүүхнийг өрөвдөж дурсаж байв. Хүүдээ ямар их санаа зовж шаналж байсныг нь мэдэх толгойтой бүхэн хүүхний хойноос гашуудаж байлаа. Тосгоны хүмүүс цугларч үнээ хүүхний оршуулга үйлджээ. Ард өнчин хоцорсон хүүг бүгдээрээ харж асарч өсгөхөөр болцгоожээ. Хүү нэг айлаас нөгөө айл руу дамжин явсаар өсөж том болжээ. Хүү баяртай явдал болсон ч гунигтай явдал болсон ч эхийгээ үргэлж санаж дурсаж байв.

Хавар, зун, намар, өвөл ээлжлэн өнгөрөх хэдий ч хүү ээжийгээ санаж үгүйлсээр байв. Өвлийн нэг өдөр хүү тосгоны хил болсон уулыг харж зогсож байтал уулын цастай хэсэгт ээжийнх нь сүүдэр гэнэт харлан харагдаж гэнэ. Хүү ихэд гайхсан ч юу харснаа хэнд ч хэлсэнгүй.

Ээжийгээ санах бүрийд хүү тосгоноос гарч уул нурууд харж зогсдог болов. Цэлмэг өдөр ээжийнх нь хар сүүдэр тодрон харагддаг байв. Ээж нь чимээгүйхэн хүүгээ хамгаалан харж байгаа мэт өөрт нь санагдах аж. Хүү энэ тухай хэнд ч ам нээж хэлээгүй ч тосгоны хүмүүс энэ тухай мэджээ. “Баруун ууланд үнээ хүүхэн харагдсан.” гэж хүмүүс ярих болов. Хүмүүс баруун уул харж үнээ хүүхэн гарч ирэхийг хүлээж харж зогсох болов гэнэ.

Хүүдээ санаа зовж, тэр ууланд сүүдэр нь харагдсан байхаас гарцаагүй гэж хүмүүс ам дамжин ярих болов. Хүүхдүүд цэлмэг өдөр баруун уулыг ширтэн “Үнээ хүүхэн, үнээ хүүхэн” гэж ам амандаа шаагилдана.

Гэвч хавар болж цас хайлж, үнээ хүүхний сүүдэр бага багаар арилж, цас бүрэн арилахад сүүдэр бүр харагдахаа больжээ.

Дараагийн өвөл болоход цас уулыг нөмөрч, баруун ууланд үнээ хүүхний сүүдэр бага багаар тодрон гарч ирэв. Хүүхэд томчууд бүгд өвөлдөө үнээ хүүхний тухай элдэв яриа ярьж өнгөрөөх болов. Хүү ээжийгээ санаж үгүйлэн өдөр бүр уул ширтэх болжээ.

“Үнээ хүүхэн дахиад л баруун ууланд харагдсан. Хүүгийнхээ хойноос их санаа зовсны шинж биз. Өрөвдөлтэй юм” хэмээн тосгоны хүмүүс ярин хүүг өсгөн тэжээж байлаа. Хавар болж дулаарахад үнээ хүүхний сүүдэр цастай хамт алга болно.

Ийнхүү өвөл болох бүрд баруун ууланд үнээ хүүхний сүүдэр гарч ирдэг байлаа. Энэ хугацаанд хүү ч өсч том болж, тосгоноос холгүй газар худалдаачны туслах болж сурахаар явжээ. Хүү тосгонд байх үед баруун ууланд хайртай ээжийнхээ сүүдрийг харж байв. Тосгоны хүмүүс хүүг явсан ч цас орж баруун ууланд үнээ хүүхний сүүдэр харагддаг тухай ээж хүүгийн хүйн холбооны тухай ам дамжин ярьсаар байв. “Үнээ хүүхний сүүдэр жижигхэн харагдаж байх чинь. Дулаарч байгаагийнх биз” гэж тэнгэр хангайн байдлыг үнээ хүүхний сүүдрээр шинжиж ярьцаадаг болцгоосон гэнэ.

Үнээ хүүхний хүү нэг хавар баруун уулан дээрх ээжийнхээ сүүдэрт хэлэлгүй худалдаачны гэрээс оргож галт тэргэнд сууж төрсөн нутгаа орхин өмнөдийн нутаг руу яваад өгчихжээ. Тогсоны хүмүүс хэн нь ч хүү хаашаа явсан, хаана байгаа тухай сураг гаргаж чадсангүй. Зун өнгөрч, намар болж, дараа нь өвөл болов.

Тосгон, эргэн тойрны уул нурууд цасанд дарагдав. Хачирхалтай явдал бол тэр жил баруун ууланд үнээ хүүхний сүүдэр үзэгдээгүй гэнэ.

Үнээ хүүхний сүүдэр харагдахгүй болсонд тосгоны хүмүүс гайхаж “Хүү тосгоноос бүр явсан болохоор ээж нь хүүгээ харж хандах хэрэггүй болсных биз” гэж өөр хоорондоо ярилцаж байв.

Тэр өвөл өнгөрч, хаврын урь оржээ. Тосгоны цас хараахан хайлж амжаагүй, шал пал болсон байв. Нэгэн орой тосгонд том биетэй эмэгтэй хүн гэлдрэн алхалж байв. Түүнийг харсан хүмүүс гайхан цочирджээ. Учир нь тэр эмэгтэй үнээ хүүхэн байв.

Үнээ хүүхэн яагаад, хаанаас гарч ирсэн болохыг хүмүүс гайхан ярилцана. Шөнө дунд үнээ хүүхний алхаж байхыг хэд хэдэн хүн харжээ. “Үнээ хүүхэн хүүгээ төрсөн тосгоноо орхиод явсныг мэдээгүй бололтой. Хүүгээ хайж шөнө дунд тосгоноор алхалж байгаа байх” гэж таамаглаж байлаа. Цас бүрэн арилж хөлний мөр ч харагдахаа болив. Модод мөнгөн бүйлсээр бүрхэж, шөнөдөө гэгээтэй урин цаг иржээ. Нэгэн шөнө үнээ хүүхэн тосгоны харанхуй буланд зогсон уйлж байхыг хүмүүс харжээ. Харин дараа нь хэн ч үнээ хүүхний барааг харсангүй. Үнээ хүүхэн хаачсныг хэн ч мэдсэнгүй.

Түүнээс хойш өвөл болсон ч ууланд үнээ хүүхний сүүдэр үзэгдэхээ больсон гэнэ.

Үнээ хүүхний хүү өмнөдийн цас ордоггүй улсад ирж хамаг чадлаараа хичээн ажиллаж, нэлээн хөлжиж гэнэ. Тэгтэл өөрийн төрсөн нутаг орноо санан үгүйлэх болов гэнэ. Буцаад харьсан ч төрсөн эх, ах дүү байхгүй ч гэлээ хүүхэд байхаас өсгөж тэжээсэн хүмүүс бий гэж бодон тосгон, тосгоны хүмүүсийг эргэн дурсав. Тэр хүмүүст баярлаж талархсан сэтгэлээ илэрхийлэхгүй бол болохгүй гэж бодлоо. Хүү зөндөө бэлэг, мөнгө бэлдэж, төрсөн тосгондоо иржээ. Хүү тосгоны хүмүүст ач тус санаж явдаг сэтгэлээ хэлж, хүмүүс ч хүүд баярлаж байгаа илэрхийлэв.

Үнээ хүүхний хүү тосгоны төлөө ямар нэг зүйл хийе гэж бодож тогсонд том газар худалдаж авч алимны мод олныг тарив. Хүү том амттай алим ургуулж, өөр улс орон руу илгээж байлаа. Хүү олон хүн ажилд авч ажиллуулж, алимны моддоо бордож, өвөл хүйтнээс хамгаалж хучин, цасанд даруулахгүйг хичээж байлаа. Модод улам өндөр ургажээ. Нэг хавар том талбай цасанд дарагдсан мэт алимны цэцэгс цэцэглэжээ. Нар өдөржин цэцэгсийг алтан туяагаараа гэрэлтүүлж зөгий цэцэгс дунд зогсоо зайгүй бал түүж байлаа. Зуны эхэн сар хөх өнгөтэй жижиг бүйлс гарч ирэв. Бүйлс бага багаар томорч байсан ч гэнэт хорхойд идэгдэж бүх жимс газар уначихжээ. Дараа жил, түүний дараа жил ч яг адилхан явдал давтагдаж , жимс бүгд уначихсан гэнэ. Үүнд ямар нэг учир бий гэж хүмүүс таамаглаж байв. Тосгоны нэгэн мэргэн өвгөн хүүд хандаж “Ямар нэг хараал хүрсэн байх. Чи ямар нэг болохгүй зүйл хийсэн үү?” гэж асуужээ. Үнээ хүүхний хүүд сэжиглэж бодох зүйл огт байсангүй.

Хүү ганцаараа үлдэж, чимээгүй дотроо ухаж бодтол тосгоноос гарч явснаас хойш ээжийнхээ сүнсийг тоохгүй орхисноо санаж гэнэ. Тосгонд эргэж ирсэн ч нэг л удаа булшийг нь эргэснээс лам залж мөргөл үйлдээгүй аж. Ээж нь хэр их хайрлаж энрхийлж байсныг, тэнгэрт хальсны дараа ч тэр хүүгийнхээ хойноос санаа тавьж харж хамгаалж байсныг санаж, харин өөрөө хүйтэн сэтгэл гаргаснаа анзаарчээ. Ээжийгээ уурлуулж гомдоосных байх гэж хүү бодож хүү лам залж тосгоны хүмүүсийг дуудаж ээжийнхээ булшинд очин хойдохын ерөөл тавиулжээ.

Дараа жилийн хавар алимны модод цагаан цас адил бүхэлдээ дэлгэрч талбайг бүрхэв. Зун хөх үр гарав. Жил бүр хорхойд идүүлж байсан болохоор энэ жил ч мөн адил тэгэх биз гэж бодож байв. Тэгтэл тэр жилийн зунийн нэг өдөр олон жижиг сарьсан багваахай нисэн иржээ. Шөнө бүр сарьсан багваахайнууд муу өт хорхойг түүж идэж байв. Тэр дунд нэг том сарьсан багваахай байлаа. Яг л хатан хаан нь бололтой бусад сарьсан багваахайнуудаа залж байх шиг харагдав. Тэргэл сартай, цэлмэг шөнө ч үүлтэй бүрхэг хав харанхуй шөнө ч сарьсан багваахайнууд алимны моддын дээгүүр нисэж байв.  Тэр жил алим өт хорхойд идүүлэлгүй, бодож байснаас их ургац хураажээ. “Үнээ хүүхэн сарьсан багваахай болж хувиран хүүгээ хамгааллаа” гэж тосгоны хүмүүс эхийн сайхан сэтгэлийг бишрэн ам дамжин ярьцгаав.



Дараа жилийн зун, түүний дараа жилийн зун ч том сарьсан багваахай бусад сарьсан багваахайнуудаа залж чиглүүлсээр шөнө бүр алимны моддыг өт хорхойноос хамгаалах болов. Түүний ачаар алим хорхойд идүүлэлгүй бүрэн бүтэн ургаж, хүү их ургац хураах болов. Ийнхүү үнээ хүүхний хүү дутагдах гачигдах зүйлгүй сайхан амьдарсан гэдэг.  

----