ууртай ууртай

Аймаар ууртай байлаа уул нь өчигдөр. Зулайнаас нь уур савссан, нүднээс нь гал гарсан, амнаас нь утаа савссан түнтийсэн юм л өнхөрсөөр гэртээ ирэв. Товчхондоо нутаг буцахын өмнө байрны эзэндээ мөнгөө дэлсүүлчихлээ. Ёстой уур их хүрэв. Байрнаас гарахад барьцаа мөнгөнөөс зөвхөн цэвэрлэгээний мөнгийг аваад буцааж өгнө гэсэн боловч цагаа тулсан чинь нэмэгдээд ариутгал, шал солих мөнгө орчихдог байна. Хагас жил хөлслөхөд ердөө гурван сар л амьдарсан, шаланд нь сэв ч суулгаагүй байхад шал солино гэж гэрээнд заагаагүй тусгаагүй асуудал гаргаж ирээд мэдрэлийн эс таслав. Ийм зүйл гэрээнд байгаагүй шүү дээ, анх байранд ороход хийсэн гэрээ, хүлээж авсан баримтад угийн хэд хэдэн газар шалны зураас гарсан байсныг тусгасныг эргэж харна уу гэтэл байрны эзэн болон зуучлагч компани хоёр ихэд гайхав. Энэ байрны эзэн угаасаа л ийм хэмжээний мөнгө авдаг, өмнө нь нэг ч хүн гомдол гаргаж байгаагүй, анх удаа та байлаа гээд эргүүлж тойруулаад, гэрээ, цаасыг үл тоомсорлож байх юм. Ариутгал, цэвэрлэгээ яаж ч бодсон тийм үнэтэй гарах учиргүй гэтэл тэр ажлыг хариуцсан компани нь өнөөх байрны эзнийх байж таардаг юм аа. Тэгэхээр үнээ өөрөө тогтоогоод, завших нь аргагүй. Хөлслөгч ч гэсэн үүнийг мэддэг ч юм уу, гарах эрсдэл гэж тооцолчихдог ч юм уу. Танай Иргэний хуулиар гээд л эхэлтэл зуучлагч компани тэр тухай огтхон ч сонирхохгүй байгаа нь илт. Эцэстээ над шиг асуудал үүсгээд байдаг буруу номтон тэр бүр байхгүйг ойлгов.
Байрны гэрээ байгуулах үед стандарт гэрээтэй танилцахад ихэнх заалт нь л миний үүрэг байхаас миний эрх ердөө хугацаанаас өмнө нүүх л байв. Гэрээнд барьцааны тооцооны талаар оруулж, төлсөн мөнгөө шаардах эрх, зайлшгүй гарах элдэгдэл хорогдлын тооцоог бодох аргачлал зэргийг оруулах санал тавьтал зуучлагч компани хэрэв тэгнэ гэвэл доод тал нь сар гаруйн хугацаа орох бөгөөд бүх хөлслөгчид нэг л гэрээний загвараар хийдэг тул таны энэ шаардлагыг бараг л утгагүй гэж үзэж байгаагаа эелдгээр хэлсэн л дээ. Тэгээд ч цөөхөн сар амьдрах байрны төлөө ямбагначихав уу, япончууд муухайтахгүй л байлгүй дээ гэсэн чинь хөнгөмсөг бодол байлаа.
Ер нь асуудлын гол нь мөнгөндөө биш, харилцан тохиролцсон хэлцэл, хүлээлгэж хүлээлцэж өгсөн бичигт хэт найдсандаа уур хүрсэн юм. Гэрээ бол баталгааны үүрэгтэй болохоос гэрээнд юу гэж зааснаас үл хамаарч гол асуудал, ноён нурууг практик, хэв маяг шийдэх нь тэрийг мэдэхгүй надад шударга биш санагдав. Яах гэж тэгвэл тэр олон бичиг цаас болсон юм бэ?

Хоёр жил найман сар амьдрахад Японд анзаарсан зүйл гэвэл нөхдүүд сав л хийвэл бичиг цаас, тамга тэмдэг дарах дуртай. Тэгсэн мөртлөө тэр бичиг цаасны агуулга, ач холбогдолын талаар тэгж их чухалчилдаггүй санагдсан. Хамгийн гол нь тэр баахан цаас нь нэгдүгээрт, ингэх ёстой гэсэн мануальтай, хоёрдугаарт тамга тэмдгээ дарж байгаа этгээд "цаасан дээр мөрөө үлдээсэн тул нэрээ хичээх, нүүрний арьсаа бодох"-ыг ухамсарлуулж байгаа юм байна гэж ойлгов. Ямар нэг асуудал, маргаан гарахад өнөөх бичиг цаас руу орохоос өмнө ам хэлээрээ зохицоод шийдэхийг эрхэмлэдэг бөгөөд байдал бүр бишдээд, дордоод, эцсийн шатандаа орохоор тэр гэрээ сэлтэд юу гэж бичснээ хуульчаар ч юм уу уншуулж асууж эхэлнэ. Тэгж цагаа гарзадсны оронд зүгээр л наашаа харж инээж, цаашаа харж ярвайсан л яалт ч үгүй дээр л болчихож байгаам.
Ерөнхийдөө нэр нүүрээ бодоод, хоорондын харилцаагаа хадгалах, муудалцахгүйн үүднээс өөрт хохиролтой байсан ч гэрээ хийх, төлбөр төлөх, үг дуугүй даган биелүүлэх зарчим дээгүүрт тавигддаг юм байна гэж стереотайпдаж дүгнэв. Тогтсон хэв маягаас амархан гарч, шинэчлэгдэхдээ маруухан ч юм уу. Бухимдаад дутуу дулимаг дүгнэсэн байж магад. Эрүүл ухаантай болохоор тухтай бодохоос.

Гэхдээ ч япон үг яриаг ойлгоод байгаа. Жишээ нь ямар нэг үдэшлэгт урихдаа "Ийм баяр болох юм байна. Төлбөр нь их үнэтэй, танай гэрээс хол юм даа. Буцаж харихад хэцүү юм даа. Нэг монголд байсан хүн ирэх юм байна лээ.Чи танихгүй л дээ" гэхчилэн яг намайг уриад байгаа юм уу эсвэл очоод дэмий дээ гээд байгаа нь мэдэгдэхгүй юм яриад эхэлбэл "очино оо" л гэх. "Ажилбар чинь их сайн болжээ. Одоогийн байдлаар энэ төвшинд хийнэ гэдэг болж байна. Хуудасны тоо зуугаас дээш байвал зүгээр. Гэхдээ болж болж" гэвэл хуудасны тоогоо зуугаас дээш гаргах л ёстой гэсэн үг. "Өнөөдөр тэндээс нэг хүн ирж лекц уншина" гэвэл аа тийм үү гээд өнгөрөх бус харин би тэнд суух ёстой ч юм уу. "Дөнгөж л хорьтой жоохон хүүхэд шиг харагдаж байна шүү. Эгдүүтэй хөөрхөн юм аа. Хуульчаар ажиллаж байсан гэхээр итгэмээргүй" гэх мэт зүйл яривал намайг "бацаан аа, чамайг хуульч гэхээр инээд хүрээд өхөрдмөөр байна" гэсэн үг биш, үнэнгээсээ л сайхнаар магтаж байгаа гэх мэт. Анх эргүүтээд ойлгодоггүй байсан чинь одоо бол овоо болчихоод байгаан.

Жич. Асуудал үүсгэсний ачаар ч гэх үү тээрээс ч гэх үү, байрны эзэн ядаж жоохон ч гэсэн мөнгө буцааж өгөхөөр болов. Заргач юм аа би.