The false paradigm

Ойрд хэд хэдэн хичээлийн эссе бичих гэж эрдэмтэн дүр эсгэж худлаа баахан дөвчигнөж байна. Эх орны нэр гарах юм болов уу гэж хүн шиг олигтой юм биччихиймсэн гэсэн эрхэм сайхан хүсэл байвч тархины хэдэн нугалаас нь хүчилж дийлэх юм уу бүү мэд. Одоо хоёр л эссегээ дуусгачихвал дипломын ажилдаа шуудрах минь зүгээр. Утаа униартаа дарагдсан ч бай Монгол руугаа үтэр түргэн явах юмсан гэж.
Хажуугаар нь элдэв кино тэсэхгүй үзчих юм. Кино үзээд, үзсэн киногоо ярьж суудаг ажил мэргэжил байвал чухам хөлөө хугартал гүйж өрсөлдөж орохымшүү. Леонардо Де Каприогийн тоглосон Цуст алмаз таалагдав. Каприо гучин нас хүрсэн гэдгээ нэг ингэж харуулмаар даа гэж бодож. Америкийн ТВ-ийн цуврал болох Heroes бас The Lost Room-ыг үзэж баахан цагаа үрж баясах шив. Би тэгээд энэ кинонуудыг мэдээж зохиогчийн эрхийг зөрчин байж үзэж байгаагаа бодохоор үнэхээр их дотроо гэмшиж, эндхийн сүмээр орохдоо бурхан тэнгэрээс уучлал гуйж нүглээ наминчлаж сэтгэлээ тайвшуурлах юм даа. Их болохгүй зүйл юм. Ялангуяа мэдсээр байж ийм ийм хууль ёсонд үл нийцэх, зохисгүй, ёс суртахууны хувьд туйлын доголдолтой үйлдэл хийж л байдаг. Уг шугмандаа бол кинотеатрт нь юмуу эсвэл ДВД-ээр албан ёсоор худалдаанд гарсны дараа л худалдаж авч үзэж байх ёстой л юм.
Үүнээс гадна Монголын парламентад болоод байгаа зохисгүй үг хэллэгийн асуудалд нервтэж, Иргэний хөдөлгөөн гэдэг байгууллага байгуулагдсныг сонсоод баярлав. Казахаар нь дуудсан ч гэнэ үү юу гэсэн ч гэнэ вэ. Сайн ойлгосон ч үгүй. Гэхдээ би боддогийн. Төрийн албан тушаалтнууд ажил төрлөө хийж явахдаа хэн нэгнийг арьс өнгө, яс угсаа, язгуур гарал, ажил төрөл, мэргэжил боловрол гээд ялгаварлан гадуурхсан ямар нэг зүйл хэлсэн тохиолдолд маш хатуу хариуцлага тооцож, олон нийтээс айхтар уучлал гуйх ёстой гэж. Зөвхөн төрийн албан тушаалтан ч бус, урлаг, уран сайхны одууд гээд алдар нэртэй хүмүүсийг ч гэсэн үүнд хамруулмаар байгаан. Учир нь тэдний олон нийтэд үзүүлэх нөлөө мань мэттэй харьцуулалтгүй их.
Тухайлбал, би Монголд "ялгаварлан гадуурхалт"-ын асуудалтай орон гэж бодоод явдгийн. Хамгийн нийтлэг жишээ бол "хужаа" гэж бие биеэ дууддаг явдал. Би өөрөө хятад биш, Монголд хятадууд бизнесийн салбарт хүчтэй орж ирж, монголын бизнес эрхлэгчдэд ялангуяа ЖДҮ-дэд боломж олгохгүй хаагаад байгаа, энд тэнд газар ухаад, гуанз нээгээд байгаад сэтгэл зовж байдаг л даа. Харин хууль зүйн талаасаа өөрийн зүгээс "хужаа" гэсэн доромж үг хэлэх зэрэг ялгаварлан гадуурхалт гаргахгүйг эрмэлзэдгийн. Хүний эрхийг зөрчиж байгаа асуудал болохоор тэр.
Саяхан Английн ТВ-ийн Том ах гэдэг нэвтрүүлгээр Жэйд Гүүди гэгч бүсгүй хамтран оролцогч энэтхэг гаралтай бүсгүйн овгийг өөрчилж доромж хэлбэртэй болгосон гэдгээс болж бөөн дискримнацийн асуудал мандаж, Тони Блэйр, Гордон Браун хүртэл хүмүүс үг хэлэх дээрээ тулсан ч байх шиг. АНУ-д бол бүүр чиг болохоо болих байсан биз. Өнгөрсөн зун Мэл Гибсон согтуудаа "Дэлхийн бүх дайнд Еврейчүүд буруутай" гэж агсамнаад бөөн скандал болж, эцэст нь түмэнтээ уучлал гуйж нэг намжсан. За тэр хаа холын Америк ч яахав. Япон харин "discrimination blind" гэж би тодорхойлоод байгаан. Манайд ёстой ялгаварлан гадуурхалт байхгүй гэсэн мөртлөө яг амьдрал дээрээ ёстой сайхан ялгаж салгаж байгаад гадуурхана. Энэ талаар яривал их олон хэрэг маргаан бий.
Франц, Герман ч тэр. Тэгээд эцэст нь өөрсдийгөө "онцгой төрсөн" гэж боддог үндэстэнд бусад газрын нөхдийг ялгаварлах явдал түгээмэл юм болвуу даа гэж бодов. Харин энэ өнгө аясыг "улс төржүүлэх" буюу төрийн албан тушаалтнууд нь өөрсдөө ийм хандлагыг ил тод гаргаж эхэлвэл л асуудалтай. Заримдаа боддогийн, албаар хүмүүсийг аль нэг гадны үндэстэн рүү турхирч, "тэдний л буруу, тэднээс л болж бид ингэж зовж байна" гэж албаар ташаа ойлголт төрүүлж, өөрсдийн буруутай, бохир ажиллагааг далдлах гэдэг ч байж магад гэж учиргүй харддагийн. За гадны хүнийг нүдэнд орсон хог шиг үзэх ч яахав. Хэдэн эссегээ хүний дөртэй бичээд дуусгачихымсан.